Vechte, Berkel, Issel

Het project is opgezet met ondersteuning van het Grensoverschrijdend Platform voor Regionaal Waterbeheer (GPRW), een grensoverschrijdend platform voor regionaal waterbeheer dat in 2011 is opgericht. Het GPRW bestaat uit zeven partners: Kreis Borken, Kreis Steinfurt, Landkreis Grafschaft Bentheim, Landkreis Emsland en Bezirksregierung Münster in Duitsland, en Waterschap Rijn en IJssel en Waterschap Vechtstromen in Nederland. Het platform richt zich op samenwerking op het gebied van bescherming tegen overstromingen, vismigratie en de Europese Kaderrichtlijn Water. Het GPRW is uniek in zijn actieve grensoverschrijdende samenwerking langs de Duits-Nederlandse grens.

De gezamenlijke samenwerkingsovereenkomst met het GPRW, ondertekend in 2023, heeft geleid tot de Verkenninsstudie van de Vecht en conclusies van september 2023 tot mei 2024, en daaropvolgende stresstests voor de stroomgebieden van de Vecht en de Eems. Dit project wil voortbouwen op deze inspanningen door de gezamenlijke kennisbasis over extreme overstromingen en droogte in regionale stroomgebieden te verbeteren.

De aanpak bestaat uit het uitvoeren van stresstesten om te begrijpen hoe water- en maatschappelijke systemen reageren onder extreme omstandigheden en het identificeren van de punten waarop ze falen. Het doel is om voorbereid te zijn op onverwachte en ongewenste situaties door een beter begrip te krijgen van de problemen die zich voordoen voor, tijdens en na extreme gebeurtenissen.

Het project zal worden uitgevoerd door middel van een reeks samenwerkingsinspanningen, met een sterke nadruk op workshops met het GPRW. In eerste instantie zal het project beginnen met een verkennende fase, waarin de GPRW-partners bijeenkomen om de te testen scenario's te bespreken en te definiëren. Dit zorgt ervoor dat alle relevante perspectieven in overweging worden genomen, met name die van lokale overheden en belanghebbenden.

Als de modellen ontwikkeld en gevalideerd zijn, gaat het project verder met de scenario-evaluatiefase. Hier zal het team verschillende stresstestscenario's uitvoeren om de effecten van extreme weersomstandigheden op de watersystemen te beoordelen. Deze fase zal worden gemarkeerd door de tweede GPRW workshop, waar de voorlopige resultaten zullen worden geëvalueerd en mogelijke maatregelen om de geïdentificeerde risico's te beperken zullen worden besproken. De workshop dient als platform voor belanghebbenden om input te leveren en de voorgestelde maatregelen te verfijnen.

De volgende fase bestaat uit het implementeren van deze maatregelen in de modellen en het uitvoeren van verdere evaluaties om de effectiviteit ervan te garanderen. De eindresultaten en aanbevelingen worden gepresenteerd tijdens de derde GPRW-workshop.

• Modelleringsresultaten in de vorm van gevaren- en impactkaarten
• Een methodologie om stresstests uit te voeren in de GPRW-regio
• Beschrijvingen van de drie workshops en hun resultaten
• Eindrapport met een samenvatting van alle bevindingen van het project

• GPRW Workshop 1: Kick-off, scenario's, modellen Q1 2025
  

• GPRW Workshop 2: Resultaten, identificatie van maatregelen Q3 2025
  

• GPRW Workshop 3: Eindresultaten, aanbevelingen Q4 2025

Luxemburg

Dit initiatief schetst een capacity building project gericht op het verbeteren van de gezamenlijke onderzoeks- en onderwijsinspanningen van het Luxemburgs Instituut voor Wetenschap en Technologie (LIST), de TU Delft en de VU Amsterdam in Luxemburg. Het project richt zich op het benutten van verschillende locaties in Luxemburg die integraal deel uitmaken van de onderzoeks- en onderwijsprogramma's van deze instellingen.

Sinds 2004 voert de TU Delft een vijfdaags practicum uit voor MSc-studenten in de Hydrology Track van het Environmental Engineering Program. Dit practicum omvat het opzetten, uitvoeren en analyseren van veldgegevens en koppelt dit aan theoretisch onderwijs. Tegelijkertijd organiseert VU Amsterdam een vierweekse veldwerkcursus in Luxemburg voor MSc Hydrology studenten. LIST speelt een cruciale rol door veldexpertise, contacten met belanghebbenden en hydrologische gegevens te leveren en zo de veldwerkactiviteiten van beide Nederlandse universiteiten te ondersteunen.

Dit project is gericht op het versterken van gezamenlijke onderzoeks- en onderwijsinitiatieven, het bevorderen van een alomvattend begrip van hydrologische processen en effectieve oplossingen voor waterbeheer.

Om de grensoverschrijdende capacity building te verbeteren zullen twee activiteiten worden uitgevoerd:

1) het organiseren van een gezamenlijke excursie en 2) het uitbreiden van een bestaande hoge-resolutie hydro-meteorologische database van Luxemburg. Beide activiteiten zijn gericht op het verbeteren van de uitwisseling tussen studenten van de TU Delft, VU Amsterdam en LIST, en op het ontwikkelen van een basis voor toekomstig (MSc) onderzoek in Luxemburg.

1. Een gezamenlijke 1-daagse excursie zal worden ontwikkeld om te profiteren van de overlap in de twee veldprogramma's van de TU Delft en VU Amsterdam. De excursie zal voornamelijk gericht zijn op studenten van de TU Delft, VU Amsterdam en LIST, maar ook op andere mensen binnen het JCAR ATRACE netwerk (zoals promovendi). Belangrijke activiteiten zijn het ontwikkelen van een programma voor de gezamenlijke excursie en het betrekken van specialisten en belanghebbenden die een belangrijke rol zullen spelen tijdens de excursie.
   

2. Een bestaande hoge-resolutie hydro-meteorologische database van Luxemburg zal worden verbeterd. Dit omvat het reorganiseren van de database, het uitvoeren van een eerste gegevensanalyse om MSc-onderwerpen te ontwikkelen die gericht zijn op de analyse van gegevensreeksen op lange termijn, en het verbeteren van de toegankelijkheid van deze historische chronologieën.

Werken aan een wetenschappelijke JCAR ATRACE-gemeenschap: Deze activiteiten zullen de banden binnen de wetenschappelijke gemeenschap rond grensoverschrijdende stroomgebieden versterken door middel van gezamenlijk onderzoek en onderwijs en kennisuitwisseling. De betrokkenheid van studenten van twee Nederlandse instituten en Luxemburg zou waardevolle connecties bevorderen die hun toekomstige carrière zeer ten goede zouden kunnen komen. Verwacht wordt dat sommige studenten hun MSc scripties zullen voortzetten als vervolg op deze activiteiten onder de paraplu van JCAR ATRACE, waardoor ze waardevolle wetenschappelijke resultaten zullen bijdragen en tegelijkertijd de JCAR ATRACE gemeenschap zullen versterken.

De wetenschappelijke kwaliteit verbeteren: Gedeelde wetenschappelijke JCAR-output delen, bespreken en communiceren om de wetenschappelijke kwaliteit en peer review te verbeteren.

Verbinden en betrekken van belanghebbenden: Deze activiteiten zullen wetenschappelijke ontwikkelingen stimuleren, mede ontwikkelen, delen en bespreken met de professionele gemeenschap en beleidsmakers. Ervoor zorgen dat het binnen JCAR ATRACE uitgevoerde onderzoek de eindgebruikers bereikt.

De activiteiten vinden plaats in de periode maart-juni 2025. De excursie zelf vindt plaats op 16 mei.

Noordrijn-Westfalen – Nederland (bijv. Roerr, Berkel, Oude IJssel, Vecht)

Verschillende regionale stroomgebieden overschrijden de grens tussen Nederland en Noordrijn-Westfalen. Eerdere overstromingen—zoals langs de Oude IJssel in 2010, de Roer in 2021 en de Vecht in 2024—hebben aangetoond dat vooruitgang in grensoverschrijdende overstromingsvoorspelling en vroegtijdige waarschuwing voortdurende aandacht vereist. Hoewel de samenwerking tussen voorspellingscentra, waterautoriteiten en hulpdiensten in de grensregio al gaande is, blijft de uitwisseling van technische en organisatorische kennis beperkt. Om deze kloof te overbruggen en de samenwerking te intensiveren, omvat deze activiteit een reeks gezamenlijke onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten gericht op het verbeteren van overstromingsvoorspelling en waarschuwingssystemen en -organisaties.

Het project heeft als doel om gedeelde capaciteit op te bouwen door operationele overstromingsmodellen, hun uitkomsten en interpretaties op elkaar af te stemmen en te vergelijken, en door het verkennen van de toepassing van geavanceerde technologieën zoals kunstmatige intelligentie (AI) in overstromingsvoorspelling en vroegtijdige waarschuwing. Het AI-component wordt gepilot in samenwerking met FloodWaive.

• Werken aan een gezamenlijke data- en informatiebasis, inclusief een vergelijking van standaard hydrologische voorspellings- en waarschuwingsrapporten van LANUV en Nederland en het gebruik ervan door partners.
• Ontwikkeling en gebruik van extreme hydrologische simulaties en grensoverschrijdende stresstests, waarbij een experimentele opzet met gekoppelde operationele modellen LARSIM NRW / SOBEK (NL) wordt onderzocht en vergeleken met gedetailleerde modelresultaten.
• Gezamenlijke pilottoepassing van AI-technologie voor impactvoorspellingen (getroffen gebieden) en ensemblevoorspellingen.
• Duurzame gezamenlijke capaciteitsopbouw en kennisoverdracht ter ondersteuning van bestaande internationale overheidsuitwisselingen, met aanvullende gerichte gezamenlijke trainingen en workshops voor experts, en MSc-onderzoek.

• Verbeterde operationele modellen en inzichten in watersystemen: Afstemming van operationele modellen (LARSIM en SOBEK) wordt onderzocht, wat leidt tot lessen voor verbetering van grensoverschrijdende voorspellingen.
• AI-gedreven innovatie in voorspellingen: Pilottoepassingen van AI introduceren nieuwe voorspellingsmogelijkheden, met name voor impactgerichte en ensemblevoorspellingen.
• Versterkte institutionele samenwerking en opbouw van een praktijkgemeenschap: Gestructureerde kennisoverdracht en gezamenlijke trainingen bouwen aan duurzame capaciteit tussen Nederlandse en Duitse autoriteiten, open voor experts uit andere landen.
• Ontwikkeling van een plan voor duurzame gezamenlijke onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten.

• Eerste training over op voorspellingen gebaseerde besluitvorming (juli of september 2025)
  
• Stresstesten van operationele modellen en pilottoepassing van AI-technologie (2025)

Vechte

Het doel van de RAT-studie is om een uitgebreid inzicht te krijgen in het aanpassingsvermogen van systemen voor waterbeheer in het stroomgebied van de Vecht. Het primaire doel is om een beoordeling te maken van het aanpassingsvermogen van actoren in het internationale waterbeheersysteem van het transnationale stroomgebied van de Vecht om zich voor te bereiden en te reageren op extreme gebeurtenissen.

Het onderzoek zal worden uitgevoerd door een combinatie van bureaustudie , interviews en praktijkanalyses. In eerste instantie zal een analytisch kader worden ontwikkeld als leidraad voor het onderzoek, dat zorgt voor een gestructureerde vergelijking van de Nederlandse en Duitse systemen voor waterbeheer.

De analyse zal worden uitgevoerd aan de hand van een of twee masterscripties, gericht op de plannings- en implementatieprocessen met betrekking tot het beheer van extreme gebeurtenissen. Deze fase omvat het karakteriseren en beoordelen van de paraatheid voor en het beheer van droogte en overstromingen.

In juni en juli 2025 worden interviews gepland en uitgevoerd, die waardevolle inzichten opleveren van de belangrijkste belanghebbenden. Deze interviews zullen worden gedocumenteerd en getranscribeerd voor verdere analyse. Daarnaast zal er een bureaustudie worden uitgevoerd, waarbij strategiedocumenten, rapporten en berichtgeving in de media over het beheer van de gekozen extreme gebeurtenis worden beoordeeld.

1. Analytisch kader ontwikkelen: Creëer een raamwerk als leidraad voor de studie en vergelijking van waterbeheersystemen in het stroomgebied van de Vecht
2. Analyse uitvoeren: Karakteriseer en beoordeel de plannings- en uitvoeringsprocessen voor het beheer van extreme gebeurtenissen door middel van masterscripties.
3. Uitvoeren Interviews: Inplannen, uitvoeren, documenteren en transcriberen van interviews met belangrijke belanghebbenden.
4. Desk Study: Beoordelen van strategiedocumenten, rapporten en berichtgeving in de media over het beheer van de gekozen extreme gebeurtenis.
5. Resultaten synthetiseren: Evalueer het aanpassingsvermogen van actoren in het waterbeheersysteem op basis van de bevindingen van de master theses.

De belangrijkste resultaten zijn de masterscripties en het eindrapport waarin de synthese van de resultaten van de RAT-studie wordt beschreven. Daarnaast zal er materiaal worden geproduceerd zoals het analytisch kader, interviews en resultaten van de bureaustudie.

April - December 2025

Geul

Na de Europese overstromingen van 2021 werden in België en Nederland verschillende onafhankelijke initiatieven voor gegevensverzameling en onderzoek ondernomen. Deze enquêtes hadden tot doel de aanpassing van huishoudens aan overstromingsrisico's, hun perceptie van overstromingsrisico's en hun mening over nieuwe maatregelen zoals natuurgebaseerde oplossingen te beoordelen. De gegevens werden echter onafhankelijk van elkaar verzameld met verschillende methoden en in verschillende gebieden Er is een enquête ontwikkeld voor het Nederlandse deel van het stroomgebied van de Voer, gericht op de waardering van huishoudens voor natuurgebaseerde oplossingen en sociaaleconomische factoren.

Deze RAT studie heeft als doel de enquête uit te breiden naar het Belgische deel van de Geul, zodat grensoverschrijdende vergelijkingen mogelijk worden met behulp van een consistente methodologie. Een beter inzicht in de percepties van huishoudens over aanpassing en risico's in beide landen kan bijdragen tot effectievere maatregelen voor overstromingsbeheer.

Het doel is om enquêtes uit te voeren en te analyseren in het Nederlandse en Belgische deel van het stroomgebied van de Voer en om een kort artikel te schrijven in een populair tijdschrift over verschillen en overeenkomsten tussen landen in de aanpassing van huishoudens aan overstromingen en de effectiviteit van dergelijke aanpassingsmaatregelen.

VU Amsterdam zal de enquête ontwikkelen en testen, en trachten te publiceren in een wetenschappelijk tijdschrift (als onderdeel van het FRM Tech project). Met extra ondersteuning van JCAR ATRACE zullen de volgende activiteiten worden uitgevoerd: het bespreken van de enquêtevragen met Belgische belanghebbenden, het uitvoeren van de enquête in de Belgische delen van de Voer en het publiceren van de resultaten in een populair nieuwsartikel.

1. Ontwikkeling van de enquête: De vragen van de enquête bespreken met Belgische belanghebbenden om ervoor te zorgen dat ze betrekking hebben op de belangrijkste aspecten van de aanpassing van huishoudens, risicopercepties en natuurgebaseerde oplossingen.
2. Uitvoering van de enquête: De enquête uitvoeren in de Belgische delen van het stroomgebied van de Voer.
3. Gegevensanalyse: Analyseren van de verzamelde gegevens om landoverschrijdende verschillen en gelijkenissen te identificeren in de percepties van huishoudens over overstromingsaanpassing en risico's.
4. Publicatie: Publiceren van een gezamenlijk populair nieuwsartikel, waarin de bevindingen worden samengevat en de implicaties voor maatregelen voor overstromingsbeheer worden benadrukt.

Dit onderzoek is bedoeld om overheden te ondersteunen bij het ontwikkelen van effectievere strategieën voor overstromingsbeheer, waardoor de veerkracht tegen toekomstige overstromingen wordt vergroot.

De verwachte resultaten van dit onderzoek omvatten een uitgebreid inzicht in de aanpassingsactiviteiten van huishoudens en risicopercepties in het stroomgebied van de Voer in België en Nederland. De resultaten zullen waardevolle inzichten opleveren in de effectiviteit van natuurgebaseerde oplossingen en andere maatregelen voor overstromingsbeheer.

1 februari 2025 tot 1 Oktober 2025

Rur

Het project richt zich op de kritieke kwestie van acceptatie van hoogwaterbeschermingsmaatregelen, vooral in bovenstroomse gebieden die benedenstroomse regio's beschermen.

In stroomopwaarts gelegen gebieden zijn retentiegebieden voor overstromingen gepland, maar de voordelen zijn voornamelijk voor bewoners stroomafwaarts. De acceptatie in bovenstroomse en vaak landelijke gebieden is laag, bijvoorbeeld omdat boeren en bosbouwers land beschikbaar moeten stellen als retentiegebieden of landschappen moeten omvormen tot gebieden met sponswerking. Ze moeten niet alleen land beschikbaar stellen, maar ook een verlies aan inkomsten accepteren.

Daarom zou een soort geldelijke compensatie voor planning, aanleg en gebruik zinvol zijn om de acceptatie te vergroten, tijd te winnen en overstromingsbescherming om te zetten in een economisch voordeel.

De aanpak omvat een beoordeling en analyse van bestaande maatregelen en methodologieën voor overstromingsbescherming om inzicht te krijgen in hun effectiviteit en acceptatieniveaus. Het project begint met een literatuuronderzoek, waarin zowel micro- als macroperspectieven op strategieën voor overstromingsbescherming worden onderzocht.

Na het literatuuronderzoek zullen interviews worden gehouden met relevante belanghebbenden, waaronder boeren, bosbouwers en lokale autoriteiten, om inzichten en meningen te verzamelen over overstromingsbeschermingsmaatregelen en compensatieregelingen.

Op basis van de bevindingen van het literatuuronderzoek en de interviews zal een overzicht van bestaande benaderingen worden gemaakt, samen met suggesties voor een aanpak die gericht is op het vergroten van de acceptatie van maatregelen voor overstromingsbescherming.

De volgende taken zullen worden uitgevoerd:

1. Literatuuronderzoek naar bestaande benaderingen (micro- tot macro-overzicht)
2. Interviews met relevante mensen
3. Overzicht van bestaande benaderingen en suggesties voor een methodologie
4. Opstellen en herzien van een onderzoeksrapport

Tot de verwachte resultaten van het project behoren een gedetailleerd inzicht in de factoren die van invloed zijn op de acceptatie van hoogwaterbeschermingsmaatregelen in stroomopwaarts gelegen gebieden en de ontwikkeling van een methodologie/aanpak om deze acceptatie te verbeteren.

Periode juli tot december 2025